Wpływ odpadów na środowisko

Aby coraz lepiej i efektywniej dbać o nasze środowisko, zdecydowanie warto nieustannie dokształcać się w dziedzinie ekologii oraz recyklingu. Jednym z oczywistych elementów, które towarzyszą nam na co dzień, są odpady, których produkujemy jako społeczeństwo coraz więcej i więcej. Jak wygląda wpływ odpadów na środowisko? Czy da się go zniwelować?

Jak śmieci wpływają na środowisko?

Śmieci wpływają na środowisko bardzo negatywnie – nie jest to żadna tajemnica. Bardzo wiele jednak zależy od tego, z jakimi odpadami mamy do czynienia. Niektóre z nich są w miarę neutralne, jednak inne potrafią bardzo zagrozić równowadze biologicznej w przyrodzie. Szacuje się, że 1 bateria (zawierająca w sobie metale ciężkie i inne szkodliwe substancje) jest w stanie zanieczyścić aż 400 litrów wody. To niesamowite i przerażające, jak niewielki gest wrzucenia odpadu do odpowiedniego pojemnika jest w stanie wiele ocalić.

Najpoważniejsze zagrożenia, które powodują odpady w środowisku naturalnym to:

• zatruwanie gleby,
• zanieczyszczanie powietrza,
• skażenie wód gruntowych i powierzchniowych,
• zagrażanie zwierzętom i roślinności,
• pożary.

W związku z tym nie możemy lekceważyć sytuacji, w których ktoś świadomie zagraża naszemu środowisku. W Polsce – choć władze starają się z tym walczyć – wciąż funkcjonuje ponad 2200 nielegalnych wysypisk śmieci. Bardzo często się okazuje, że są to niebezpieczne chemikalia, które są zbyt kosztowne w utylizowaniu, więc ludzie porzucają je w losowych miejscach. Przez właśnie takie sytuacje wywoływane są pożary wysypisk – nie mówiąc już o zatruciu gleby i okolicznej przyrody.

Szacuje się, że w 2022 roku, globalna produkcja dwutlenku węgla wyniosła 36,8 mld ton – dla Polski oczywiście te liczby są o wiele mniejsze: około 185 mln ton. I choć oczywiście na produkcję śladu węglowego wpływ ma bardzo wiele czynników, odpady, ich produkcja, rozkład i ewentualne skażenie środowiska nie pozostaje tutaj bez winy.

Bardzo dużym zagrożeniem są przemysłowe ścieki, które państwo polskie w pewnym stopniu bagatelizuje. Bagatelizuje? A jak inaczej nazwa przyzwolenie na spuszczanie niektórych ścieków do wód powierzchniowych? Oczywiście artykuły prawa wodnego nie pozwalają na spuszczanie np. do Odry wszystkich ścieków. Jednak ze względu na nieścisłości prawne zdarzają się sytuacje takie jak rok temu w sierpniu w województwie dolnośląskim.

Jeśli chodzi o wpływ odpadów na środowisko zwierząt i roślin – przykładów nie musimy szukać w dalekich oceanach, gdzie żółwie i delfiny dławią się plastikiem. Wystarczy zwrócić uwagę na niknącą bioróżnorodność Bałtyku, który staje się coraz bardziej wymarłym morzem. Nad naszym wybrzeżem to nie żółwie cierpią, a foki szare, które zaplątują się w porzucone sieci rybackie, worki z plastiku i inne odpady pozostawione w wodzie przez człowieka.

Oczywiście teraz to się zmienia – zauważamy coraz więcej pól, na których możemy zmienić nasze zachowanie i nawyki, tak aby za pomocą narzędzi, którymi dysponujemy (przede wszystkim technologicznymi) zapobiec pogłębianiu się katastrofy klimatycznej. Jednym z takich sposobów jest właśnie recykling odpadów – podstawa gospodarki o obiegu zamkniętym.

Jaki wpływ na środowisko ma recykling?

Recykling jest to bardzo pożyteczny proces, który opiera się na jednym podstawowym celu: minimalnym zużyciu nowych surowców. W jaki sposób możemy to osiągnąć? Oczywiście wykorzystując dostępne nam materiały, w tym przypadku – odpady. Pozostałości, w zasadzie każdego rodzaju – to prawdziwa kopalnia surowców. Nie wszystkie oczywiście są w stanie ulec ponownemu przetwarzaniu, ale zwłaszcza surowce wtórne stanowią idealny materiał do recyklingowania. Jakie mamy podstawowe zalety z przeprowadzania recyklingu? Oto one:

• zmniejszanie odpadów składowanych na wysypisku,
• zaoszczędzenie surowców, które zostałyby wykorzystane do produkcji nowych produktów,
• zredukowanie marnotrawstwa surowców,
• zaoszczędzenie surowców naturalnych (drewno, woda),
• pozostawia mniejszy ślad węglowy niż proces wytwarzania nowych produktów.

W takim razie, jak to wygląda w praktyce? Warto przeanalizować recykling surowca wtórnego, jakim jest papier. Jego ponowne przetwarzanie jest efektywne, choć nie nieskończone (papier może zostać zrecyklowany około 6 razy). Dzięki temu procesowi możemy zużyć około 35-50% mniej wody, 60-70% mniej energii cieplnej i gazu, a także uratujemy życie od 14 do 20 drzew.

Jeśli chodzi o recykling plastików i metali – jest to niezwykle efektywny proces. W zasadzie (choć te materiały nie zaliczają się do odnawialnych) odpady plastikowe i np. stalowe, mogą być odzyskiwane w nieskończoność i to bez uszczerbku na wydajności. Wiele zależy od tego, w jakich warunkach składujemy pozostałości, jednak jeśli nie zardzewieją i nie zostaną poważnie zanieczyszczone – mogą nam służyć przez wiele, wiele lat.

Całość recyklingu tej grupy pozostałości opiera się na procesach fizyko-chemicznych, dzięki którym otrzymujemy regranulat tworzywa sztucznego i surówkę metali. Z obu substancji możemy produkować przeróżne materiały, które znowu mogą ulec recyklingowi. Sporą rolę w tym wszystkim odgrywa hierarchia postępowania z odpadami, która zakłada, że najpierw staramy się zapobiec wytworzeniu się pozostałości, potem pracujemy nad jej serwisem, recyklingiem, a dopiero w ostateczności nasz odpad może wylądować na wysypisku.

Dodatkową teorią, która wspiera pozytywne działanie recyklingu na środowisko, jest teoria gospodarki o obiegu zamkniętym. Opiera się ona na zamkniętym kole, w którym największą rolę gra właśnie przetwarzanie odpadów i zapobieganie pozostawania pozostałości na wysypisku. Polega to na tym, że już na etapie produkcji mamy zaprojektować przedmiot tak, aby nadawał się do recyklingu.

Dystrybucja ma być lokalna – tak, aby zmniejszyć ślad węglowy wytwarzany podczas transportu, a także odpad w miarę możliwości ma być serwisowany. Gdy to nie będzie możliwe – musimy przekazać naszą pozostałość do recyklingu, a wszystkie wartościowe elementy mają zostać z odpadu wyciągnięte. Dopiero resztki, które nie znajdują zastosowania w procesach produkcyjnych, mogą zostać składowane na wysypisku. W ten sposób surowce nie marnują się, a środowisko jest mniej eksploatowane – bo produkujemy materiały już z wydobytych metali, surowców, minerałów etc.

Zatem podsumowując – odpady mają niezwykle negatywny wpływ na nasze środowisko. Jednak jeśli wystarczająco dobrze się zmobilizujemy i będziemy odpowiednio segregować odpady przez przekazaniem do recyklingu – istnieje szansa na efektywne i wydajne wykorzystanie pozostałości. Jeśli chcesz wiedzieć więcej o surowcach wtórnych – zapraszamy tutaj. Zachęcamy do poszerzania wiedzy ekologicznej!