Utylizacja odpadów, na czym to polega?

Prowadzisz przedsiębiorstwo? A może potrzebujesz dowiedzieć się czegoś o definicji utylizacji odpadów? Aby zgodnie z prawem zarządzać swoją firmą, warto znać podstawy utylizowania odpadów, ponieważ będzie to pomocne w ogólnym gospodarowaniu pozostałościami w firmie. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tym pojęciu oraz o korzyściach z przeprowadzania utylizacji – zachęcamy do lektury.

Utylizacja odpadów – definicja

Zgodnie z definicją podawaną przez Encyklopedię PWN oraz Encyklopedię Zarządzania, definicja utylizacji odpadów brzmi następująco: jest proces polegający na tym, że znajdujemy kolejne zastosowanie dla materiałów, które straciły wartość użytkową. Jednak często mylimy te działania z unieszkodliwianiem i niszczeniem pozostałości. Wynika to ze specyfiki ponownego zastosowania odpadów. Zazwyczaj jest ona oparta na przeznaczeniu pozostałości do spalenia, składowania – ogólnie rzecz ujmując, do pozbycia się ich z miejsca wytworzenia i ich ogólnej redukcji.

Wszystko to odbywa się w myśl hierarchii postępowania z odpadami, którą znajdziemy w Ustawie o Odpadach z 2012 roku. Proponuje ona, za Unią Europejską, wprowadzenie następującego schematu najważniejszych czynności względem pozostałości:

• zapobieganie powstawaniu odpadów,
• przygotowywanie do ponownego użycia,
• recykling,
• inne procesy odzysku,
• unieszkodliwianie.

Zatem najważniejszym elementem jest zapobieganie wytwarzaniu się pozostałości. Porównując to z procesami utylizacyjnymi, można przyjąć, że działają one w nieco odwrotny sposób. One bowiem skupiają się na tym, żeby jak najmniej pozostało z wyprodukowanych odpadów. Choć w ramach definiowania sposobów utylizacji odpadów, możemy oprócz spalania wymienić także składowanie na wysypisku śmieci lub recykling, który nie minimalizuje ilości wyprodukowanych odpadów do zera, zawsze coś pozostaje – jest to proces, który wymaga ulepszeń. Oprócz tych technik utylizowania możemy wyróżnić także fermentację oraz kompostowanie, czy też wykorzystanie wyprodukowanych odpadów jako surowiec. Ostatnia z nich polega na użyciu pozostałości w niezmienionej formie – dzieje się tak z resztkami roślinnymi, odzwierzęcymi, które możemy wykorzystać jako nawóz lub naturalny środek przeciwko niektórym owadom.

Korzyści z utylizacji odpadów a gospodarka bezodpadowa

Gospodarka o obiegu zamkniętym, inaczej bezodpadowa, to alternatywa dla gospodarki liniowej. Przynależność do UE sprawiła, że po części musimy się dostosować legislacyjnie do panujących we wspólnocie zasad. W związku z tym, że jako cywilizacja produkujemy dużo materiałów, a po ich zużyciu także odpadów, stopniowo zaczyna brakować miejsca na wysypiskach śmieci i innych składowiskach. Utylizowanie odpadów w ten sposób przestało się sprawdzać, ponieważ model kapitalistyczny zakłada ciągłą konsumpcję, z której nie możemy zrezygnować, co wiąże się ze zwiększającymi się ilościami odpadów na kurczących się wysypiskach śmieci.

Z tego powodu zaczęto się zastanawiać, w jaki sposób zmniejszyć ilość pozostałości pokonsumpcyjnych. Dobrym rozwiązaniem okazały się zmiany strategii utylizowania odpadów – przekształcenie modelu „weź-wyprodukuj-zużyj-wyrzuć” w obieg zamknięty („recykling-projekt-produkcja, przetwarzanie-dystrybucja-konsumpcja, naprawa-zbiórka-recykling”).

Taki styl zarządzania utylizowaniem pozostałości ma przypominać nieskończony cykl zużywania i odzyskiwania odpadów. Zamiast produkowania i wyrzucania zużytych produktów, skupia się na składowaniu i odzyskiwaniu cennych materiałów z zużytych pozostałości. Nie tylko w ramach recyklingu: zakłada on również odzysk energii ze spalania śmieci (w odpowiednich warunkach), z wykorzystywania ich jako kompost, surowiec przekazywany do biogazowni, produkujących z odpadów biogaz i inne cenne surowce.

Zatem jeśli w modelu liniowym popsuł nam się smartfon – trafia on do kosza na śmieci i rozkłada się przez wiele lat, równocześnie wydzielając szkodliwe substancje. W obiegu zamkniętym trafia on do elektrośmieci, jest rozbierany na części. Cenne materiały są odzyskiwane i przekazywane do zakładów produkcyjnych, które przetwarzają odpady, a następnie je sprzedają. W ten sposób możemy np. z zużytego plastikowego opakowania wyprodukować nowe plastikowe butelki, które ponownie zużywamy, recyklingujemy i tak „na okrągło”.

Celem takiej gospodarki jest zmniejszenie produkowanych odpadów, ale nie są to jedyne zalety. Od 2020 roku Unia Europejska kładzie zwiększony nacisk na wprowadzenie takiego modelu w krajach członkowskich. Aby je zachęcić do takiej zmiany, wyróżnia nieco poboczne, choć wciąż bardzo istotne zalety dodatkowe:

• powstanie nowych miejsc pracy (bo potrzebne są nowe zakłady zajmujące się przetwarzaniem odpadów),
• mniejsze zużycie energii i produkcji CO₂ (w związku z tym, że nie produkujemy nowych materiałów z nowych surowców, które trzeba skądś pozyskać),
• stopniowe uniezależnienie od surowców importowanych (bo używamy wciąż tych samych materiałów),
• zwiększenie konkurencyjności,
• pobudzenie innowacyjności,
• produkcja lepszej jakości produktów.

Pośrednio mamy tutaj do czynienia z zaletami z nowego modelu zarządzania pozostałościami, jednak jest on wynikową określonych sposobów utylizowania odpadów. W ten sposób, korzystając z najróżniejszych metod wykorzystania pozostałości, działasz w sposób ekologiczny, unikasz kar finansowych, a nawet możesz oszczędzić na niektórych materiałach – za pośrednictwem i właśnie odzysku. Dobrym rozwiązaniem jest także sprzedaż części pozostałości, takich jak np. złom. Sam widzisz, jak wiele korzyści płynie z prawidłowego wprowadzenia utylizacji odpadów w firmie!