Odpady niebezpieczne – jak postępować i przechowywać?

Osoby generujące sporą ilość produktów toksycznych, skażonych lub zagrażających faunie i florze, powinny wiedzieć, jak postępuje z odpadami niebezpiecznymi oraz, jak się je przechowuje. Wiedza ta ma kluczowe znaczenie w prawidłowym gospodarowaniu wyżej wymienionymi odpadami, w taki sposób, aby nie dopuścić do skażenia ekosystemu.

Czy należy inaczej postępować z odpadami niebezpiecznymi niż z innymi odpadami?

Przedstawiona w wielu aktach prawnych procedura postępowania z odpadami niebezpiecznymi, powinna być podstawą do ich prawidłowego segregowania, magazynowania, a także przygotowania do transportu i utylizacji. Obowiązujący w Polsce katalog odpadów niebezpiecznych zawiera wszystkie materiały, substancje i przedmioty, które są zaliczane do kategorii skażonych i zagrażających ekosystemowi, jak również organizmów żywych. W Rozporządzeniu wydanym przez Ministra Klimatu znajdują się wszystkie klauzule dotyczące tego, jak powinna przebiegać prawidłowa procedura postępowania z odpadami niebezpiecznymi. Należy pamiętać, że w gospodarstwach domowych odpady niebezpieczne mogą stanowić zaledwie ułamkowy procent wszystkich zgromadzonych produktów. Jednakże wyroby te nie mogą trafić na wysypisko śmieci, a już tym bardziej znaleźć się na nielegalnych, dzikich składowiskach. Katalog odpadów niebezpiecznych ułatwia segregowanie wyżej wymienionych produktów. Zestawienie to jednoznacznie wskazuje na właściwe postępowanie z odpadami niebezpiecznymi. Do kategorii produktów skażonych i zagrażających ekosystemowi oraz organizmom żywym zaliczane są zużyte baterie, akumulatory, środki chemiczne, oleje, freon, a także azbest. Wyroby te mogą powstawać nie tylko w zakładach chemicznych czy przemysłowych, ale również w gospodarstwach domowych i rolnych. Ogólnie przyjęta procedura postępowania z odpadami niebezpiecznymi polega na zabezpieczeniu tych produktów w taki sposób, aby nie przedostały się one do wody, powietrza i gleby, a także, aby nie stanowiły zagrożenia dla zwierząt oraz ludzi.

Odpady niebezpieczne, wchodzące w skład strumienia odpadów komunalnych, mogą zawierać również rtęć. Do tej kategorii należą także przeterminowane lekarstwa, wykładziny z PCV, rozpuszczalniki, a także elektrośmieci. Postępowanie z odpadami niebezpiecznymi, wymienionymi powyżej, polega na dostarczeniu ich do wyspecjalizowanych jednostek. Mogą one zajmować się odbiorem przeterminowanych leków, a także gromadzeniem lamp fluorescencyjnych i innych odpadów, zawierających szkodliwe pierwiastki oraz związki chemiczne. Postępowanie z odpadami niebezpiecznymi polega na tym, że składuje się je w odpowiednio dobranych pojemnikach, kontenerach, a także w workach nadających się do tego celu. Produkty te nie powinny być przechowywane dłużej niż 3 lata. W treści obowiązujących przepisów, regulujących postępowanie z odpadami uznawanymi za niebezpieczne, jednoznacznie wskazano, że gromadzenie zbyt dużej ilości wyżej wymienionych odpadów zagraża ekosystemowi, dlatego też firmy produkujące spore ilości produktów skażonych, toksycznych lub zanieczyszczonych, powinny zadbać o regularne pozbywanie się ich z terenu danego przedsiębiorstwa. Zadanie to można powierzyć firmom specjalizującym się w transporcie i utylizacji odpadów, uznawanych za niebezpieczne. Zmieniające się przepisy prawne, dotyczące odpadów komunalnych, zawierają katalog odpadów niebezpiecznych. To ustawy, które weszły w życie od 2021 roku. Obowiązują one, zarówno osoby fizyczne, jak i prawne. Wszyscy przedsiębiorcy, wytwarzający produkty skażone lub zanieczyszczone, muszą znać katalog odpadów niebezpiecznych. Jest on dostępny w raporcie BDO.

Jak prawidłowo składować odpady niebezpieczne?

Osoby będące wytwórcami różnego typu materiałów skażonych, zanieczyszczonych bądź też produktów mających kontakt z toksycznymi substancjami, pierwiastkami oraz związkami chemicznymi, powinny wiedzieć, jak przebiega prawidłowe składowanie odpadów niebezpiecznych. Procedura ta, wbrew pozorom, nie jest zbyt skomplikowana. Stałe odpady niebezpieczne mogą być gromadzone na wydzielonych częściach, w innym miejscu niż produkty obojętne. Należy pamiętać, że składowisko odpadów niebezpiecznych w Polsce musi spełniać określone wymagania, aby gromadzić te toksyczne lub zanieczyszczone produkty. W literaturze przedmiotowej i podmiotowej znajduje się bardzo dokładne objaśnienie tego, jak należy rozumieć termin składowanie odpadów niebezpiecznych. Zdaniem specjalistów z zakresu Gospodarki Odpadami, wyżej wymienione składowanie polega na złożeniu do specjalnie wyznaczonych do tego celu miejsc, produktów stanowiących poważne zagrożenie dla ekosystemu i organizmów żywych.

Składowanie odpadów niebezpiecznych ma na celu zabezpieczenie ich przed ryzykiem przedostania się do gleby, powietrza lub wody. Składowisko odpadów niebezpiecznych w Polsce może znajdować się pod ziemią. Kwestię tą reguluje ustawa z dnia 9 czerwca 2011 roku- Prawo geologiczne i górnicze. Ponadto, coraz popularniejszą formą gromadzenia produktów skażonych i zanieczyszczonych jest składowisko odpadów niebezpiecznych w Polsce w postaci obiektu znajdującego się poza terenami zabudowanymi. Obiekt ten powstało w celu unieszkodliwiania wyżej wymienionych produktów poprzez proces termicznej utylizacji odpadów niebezpiecznych. Organem uprawnionym do kontrolowania tego czy dane składowisko odpadów niebezpiecznych funkcjonuje zgodnie z prawem, są instytucje zajmujące się ochroną środowiska. Mogą one zakazać prowadzenia dalszej działalności, do której zalicza się składowanie odpadów niebezpiecznych szczególnie, gdy placówka działająca w tej dziedzinie przemysłu, nie spełnia narzuconych norm, przepisów i dyrektyw obowiązujących w całej Unii Europejskiej. Decyzję o kontroli bądź też zamknięciu wybranego składowiska dla odpadów niebezpiecznych może wydać Marszałek Województwa, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska lub też Starosta.

Czym jest zestalanie odpadów niebezpiecznych?

Stabilizacja, jak również zestalanie odpadów niebezpiecznych, stanowią jedne z wielu sposobów fizykochemicznego unieszkodliwiania produktów, stanowiących potencjalne zagrożenie dla organizmów żywych, a także środowiska naturalnego. Celem wyżej wymienionych procesów jest chemiczne przekształcenie każdego odpadu, w tym skażonego materiału, toksycznej substancji bądź też rakotwórczego związku chemicznego. Działanie to odbywa się w taki sposób, aby w jego trakcie nie dochodziło do wymywania się z danego odpadu substancji szkodliwych. Mogą być to związki rozpuszczalne w wodzie, a także w innych cieczach. Stabilizacja i zestalanie odpadów niebezpiecznych polegają także na zmianie niektórych parametrów fizycznych wybranego odpadu. Pozwala to uzyskać zwiększoną wytrzymałość mechaniczną, mrozoodporność, a także mniejszą nasiąkliwość wyżej wymienionego produktu. Fizykochemiczne unieszkodliwianie odpadów, stosowane jest od wielu lat. Proces ten dotyczy głównie odpadów niebezpiecznych o charakterze nieorganicznym. Choć zdarzają się działania, w których dokonuje się stabilizacji, a także zestalania niewielkiej ilości związków organicznych, takich jak rozpuszczalne związki chemiczne, mogące szkodzić środowisku naturalnemu. Zestalanie odpadów niebezpiecznych często nazywane jest immobilizacją. Termin ten wywodzi się od angielskiego określenia immobilisation.

Produktami podawanymi procesowi immobilizacji są żużle, popioły i pyły, pochodzące z procesów termicznych, szlamy przemysłowe, szlamy z procesów oczyszczania gazów, a także odpady z procesów galwanicznych. Ponadto, zestalanie odpadów niebezpiecznych obejmuje również popioły i pyły z procesów oczyszczania gazów. Produkty te poddane procesowi immobilizacji mogą być przekształcone na kruszywo drogowe, a także to stosowane w branży budownictwa przemysłowego i robót inżynieryjnych. Ponadto, stabilizacja, jak również proces zestalania odpadów niebezpiecznych pozwala na stworzenie materiałów budowlanych w postaci kostki brukowej, chodnikowej, bloczków do budownictwa przemysłowego bądź też innych kruszyw, używanych w przemyśle budowlanym. Immobilizacja odpadów uznawanych za niebezpieczne odbywa się przy pomocy zautomatyzowanych mieszarek, najczęściej talerzowych. Komponentami używanymi do przeprowadzania wyżej wymienionego procesu są spoiwo hydrauliczne w postaci cementu lub wapnia, a także niektórych popiołów lotnych, wody, zestawu chemikaliów – pozwalających na przekształcenie związków rozpuszczalnych w nierozpuszczalne, a także zastosowane wypełniacze. Może to być żwir, piasek lub żużel.

Znajomość procedury postępowania z odpadami niebezpiecznymi znacznie ułatwia proces gospodarowania tymi produktami. Należy wiedzieć, w jaki sposób postępować ze skażonymi materiałami, aby nie dopuścić do zanieczyszczenia nimi ekosystemu. Duże znaczenie ma odpowiednie składowanie odpadów niebezpiecznych. Niektóre z wyżej wymienionych produktów mogą być poddawane procesowi stabilizacji lub zestalania.