Odpady niebezpieczne – ich transport oraz zagospodarowanie w spalarniach

Poruszane na wielu stronach internetowych zagadnienie, którym są odpady niebezpieczne – ich transport oraz zagospodarowanie w spalarniach, dotyczy przedsiębiorców wytwarzających produkty uznawane za toksyczne i szkodliwe. Osoby te muszą mieć wiedzę na temat wykazu odpadów niebezpiecznych, a także sposobów ich prawidłowego składowania i przygotowania do transportu.

Jak powinny być magazynowane odpady niebezpieczne? Do jakich pojemników je wyrzucać?

W związku z wejściem w życie nowych Rozporządzeń Ministra Klimatu w sprawie zagospodarowania odpadów, w tym także tych uznawanych za niebezpieczne, należy poznać nowe zasady magazynowania odpadów. Obowiązują one od 2021 roku. Wszystkie podmioty magazynujące odpady muszą je  odpowiednio zabezpieczyć, a także etykietować zgodnie z ustalonymi przepisami. Rozporządzenie Ministra Klimatu w sprawie szczegółowych wymagań dla magazynowania odpadów, zawiera bardzo dokładne informacje, dotyczące sposobów ich bezpiecznego przechowywania. Przedsiębiorstwa, które wytwarzają te odpady, powinny znać również obowiązujący wykaz odpadów niebezpiecznych. To lista, która jednoznacznie klasyfikuje wszystkie odpady powstające w przedsiębiorstwach, bez względu na profil prowadzonej przez te firmy działalności. Wykaz odpadów niebezpiecznych nakłada na przedsiębiorców obowiązek magazynowania ich selektywnie w taki sposób, aby w jednym pojemniku gromadzić odpady mające takie same właściwości chemiczne i fizyczne, identyczny stan skupienia i stopień zagrożenia dla organizmów żywych oraz środowiska naturalnego. Wykaz odpadów niebezpiecznych reguluje także kwestię ich magazynowania. Produkty te należy gromadzić wyłącznie w oznakowanej strefie budynku pełniącego funkcję magazynu. Miejsce to musi być oznaczone poprzez umieszczenie tabliczki koloru białego z napisem odpady niebezpieczne.

W związku z pojawieniem się nowych przepisów, regulujących zagospodarowanie odpadów, w tym także tych niebezpiecznych, coraz więcej osób zastanawia, jak segregować te produkty. Przedsiębiorcy i właściciele gospodarstw prywatnych często rozważają kwestie, gdzie wyrzucić odpady niebezpieczne. Ich magazynowanie może odbywać się w wyznaczonych do tego celu punktach. Są to apteki lub sklepy przyjmujące zużyte baterie bądź przeterminowane leki. Firmy wytwarzające bardzo dużą ilość odpadów zawierających substancje toksyczne i szkodliwe, powinny wiedzieć, gdzie wyrzucać odpady niebezpieczne, aby nie zagrażały one środowisku naturalnemu i osobom postronnym. Do tego celu należy użyć specjalnie dobranych pojemników, kontenerów lub worków przystosowanych do przechowywania w nich różnego typu odpadów poprodukcyjnych, zawierających materiały skażone, toksyczne i silnie zanieczyszczone. Należy pamiętać, że odpady niebezpieczne wymagają specjalnego z nimi postępowania, aby w miejscu ich wytworzenia, a także na etapie magazynowania nie doszło do kontaktu z tymi produktami osób nieupoważnionych do tego celu. Zastanawiając się, gdzie wyrzucać odpady niebezpieczne należy pamiętać, że wszystkie pojemniki, kontenery bądź też worki, w których znajdują się te produkty, muszą pozostać w magazynie należącym do danego przedsiębiorstwa. Miejsce to musi być nie tylko odpowiednio oznaczone, ale również mieć wymaganą powierzchnię użytkową, dopasowaną do ilości wytwarzanych odpadów niebezpiecznych.

W jaki sposób odbywa się transport odpadów niebezpiecznych?

Magazynowanie odpadów niebezpiecznych jest procesem regulowanym przez obowiązujące w Polsce przepisy prawne. Należy pamiętać, że działanie to wymaga systematycznego dzielenia wytwarzanych odpadów niebezpiecznych, które muszą trafiać do odpowiednich pojemników, worków lub kontenerów, wyposażonych w prawidłowo opisane etykiety. Pozwala to na efektywne przygotowanie tych produktów do późniejszego wywozu. Transport odpadów niebezpiecznych odbywa się wyłącznie na podstawie międzynarodowych przepisów, obowiązujących również w całej Unii Europejskiej. Należy pamiętać, że działanie to wiąże się z wysokim ryzykiem, wynikającym ze specyfiki przewożonych towarów. Mogą być to odpady szkodliwe, powodujące zagrożenie dla ludzi, zwierząt, mienia, jak również środowiska naturalnego. Z uwagi na powyższe transport odpadów niebezpiecznych wymaga użycia przystosowanych do tego celu pojazdów mechanicznych. Można wykorzystać flotę pojazdów, żeglugę lądową, jak również transport kolejowy. Zasady te reguluje ustawa z 19 sierpnia 2011 roku o przewozie towarów niebezpiecznych. Z kolei transport lotniczy odpadów niebezpiecznych jest opisany w ustawie o prawie lotniczym z 3 lipca 2002 roku. Kluczową kwestią jest także uwzględnienie przepisów międzynarodowych a szczególnie ADR, czyli umowy regulującej przewóz drogowy odpadów niebezpiecznych, RID – przewóz kolejami, a także ADN – przewóz śródlądowymi drogami wodnymi.

Przewożenie towarów niebezpiecznych, dopuszczonych do transportowania, wymaga powierzenia tego zadania wyspecjalizowanym podmiotom. Może to być osoba fizyczna, prawna bądź też oddelegowany do tego celu przewoźnik. Transport odpadów niebezpiecznych odbywa się przy zastosowaniu niezbędnych środków zapobiegających zagrożeniu ekosystemu, zwierząt, mienia i osób. W przypadku zaistnienia jakiejkolwiek awarii bądź pojawienia się nieprzewidzianych zdarzeń, realizowanych przez flotę pojazdów mechanicznych, transport odpadów niebezpiecznych, powinien zostać zabezpieczony przez jednostkę ochrony przeciwpożarowej. Odbywający się zgodnie z literą prawa transport odpadów niebezpiecznych wymaga odpowiedniego wyposażenia firmy wykonującej to zlecenie. Obowiązkowe są dokumenty, uprawniające do przewozu towarów skażonych, szkodliwych i zanieczyszczonych. Osoby podejmujące się tego działania, muszą mieć duże doświadczenie, jak również odpowiednie przeszkolenie. Nierzadko koordynowanie takiej czynności, jak bardzo skomplikowany transport odpadów, szczególnie w ogromnej ilości, odbywa się wyłącznie po konsultacji ze specjalistą z zakresu bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych.

W jaki sposób funkcjonują spalarnie odpadów niebezpiecznych w Polsce?

Z Projektu Krajowego Planu Gospodarki Odpadami z 2022 roku wynika, że w Polsce funkcjonuje obecnie 28 spalarni odpadów niebezpiecznych. To placówki przystosowane do utylizacji różnego typu produktów, uznawanych za toksyczne i szkodliwe. 23 instalacje są w stanie skutecznie unieszkodliwić odpady medyczne i weterynaryjne. Od 2007 roku każda spalarnia odpadów niebezpiecznych musi mieć system ciągłego monitorowania emisji szkodliwych substancji do atmosfery, co może prowadzić do zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Jest to rozwiązanie mające na celu wyeliminowanie obiektów, które nie spełniają standardów Unii Europejskiej i zanieczyszczają ekosystem. Spalarnia odpadów niebezpiecznych, która nie jest wyposażona w system monitorujący ilość wytwarzanych spalin, w związku z utylizacją odpadów niebezpiecznych, może być pociągnięta do odpowiedzialności za działalność szkodliwą dla środowiska naturalnego.

W obecnym czasie każda spalarnia odpadów niebezpiecznych jest przystosowana do odbioru dużej ilości produktów z każdej dziedziny przemysłu, w której powstają materiały o charakterze zakaźnym, odpady farmaceutyczne, przemysłowe, a także te zawierające przeterminowane produkty lecznicze czy też substancje uznawane za wysoko toksyczne. Prawidłowo działająca spalarnia odpadów niebezpiecznych funkcjonuje poprzez proces termicznego przekształcania odpadów bądź też proces odzysku. Pierwszy z nich jest oznaczony kodem D10 drugi R1. Proces termicznego przekształcania odpadów realizowany w takim miejscu, jak spalarnia odpadów niebezpiecznych i prowadzony jest w instalacjach wyposażonych w piec obrotowy, gdzie temperatura gazów spalinowych wynosi nawet 1100 stopni Celsjusza. W przypadku odpadów medycznych i weterynaryjnych spalarnia odpadów niebezpiecznych musi dysponować instalacją z piecem obrotowym, który może osiągać temperaturę w wysokości 850 stopni Celsjusza.

Jak przebiega proces spalania odpadów niebezpiecznych?

Sprawnie funkcjonująca spalarnia odpadów niebezpiecznych w Polsce to miejsce, w którym dokonuje się termicznego przekształcania odpadów. Proces ten ma na celu całkowitą utylizację odpadów niebezpiecznych bądź też wykorzystanie niektórych z nich, jako surowce wtórne. Spalanie odpadów niebezpiecznych w wyspecjalizowanych punktach opiera się na użyciu pieca obrotowego. Cały proces technologiczny kontrolowany jest poprzez ciągły monitoring emisji powstałych zanieczyszczeń. Ponadto, spalarnia odpadów niebezpiecznych w Polsce jest wyposażona w instalacje służące do redukcji zanieczyszczeń kwaśnych, pyłów, metali ciężkich, a także NOx. Instalacje montowane w takim miejscu, jak spalarnia odpadów niebezpiecznych w Polsce mogą mieć także system odzysku ciepła. Na terenie tych zakładów znajdują się obiekty przeznaczone do magazynowania odpadów z podziałem na medyczne, weterynaryjne, przemysłowe i inne. Ponadto, spalarnia odpadów niebezpiecznych w Polsce musi być wyposażona w instalacje pomocnicze do produkcji wody kotłowej, sprężonego powietrza, wytwarzania ciepła i w instalacje pomocnicze. Te instalacje służą także do dezynfekcji kontenerów i pojazdów, w których przewozi się zanieczyszczone odpady.

Sprawnie działająca spalarnia odpadów jest wyposażona także w kotłownie rezerwową i magazyn kontenerów. Sam proces utylizacji odpadów niebezpiecznych jest bardzo skomplikowaną procedurą. Odbywa się ona przy udziale najnowocześniejszego parku maszynowego. Spalanie odpadów niebezpiecznych zapewnia całkowite bezpieczeństwo ekologiczne na każdym etapie ich unieszkodliwiania. Proces termicznego przekształcania odpadów, uznawanych za potencjalnie niebezpieczne, jest podzielony na kilka etapów, do których należy suszenie, odgazowanie, spalanie, zgazowanie czy dopalanie. Regulowane przepisami spalanie odpadów niebezpiecznych odbywa się w trzeciej części rusztu pieca obrotowego, gdzie można osiągnąć całkowitą utylizację wszystkich produktów skażonych. Strata prażenia w tej strefie wynosi poniżej 0,5% udziału masowego. Zastosowana technologia termicznego przekształcania odpadów wyróżnia się niskim zużyciem energii i wysoką efektywnością przetwarzania oraz produkcji tego medium. Należy pamiętać, że spalanie odpadów niebezpiecznych wiąże się także ze skomplikowanym procesem oczyszczania spalin, w którym powstają gazy odlotowe, składające się między innymi z dwutlenku węgla, pary wodnej, tlenku węgla, dwutlenku siarki i tlenków azotu oraz niespalonych bądź też częściowo spalonych węglowodorów. To zanieczyszczenia, które występują, zarówno w formie pyłowej, jak i gazowej.

Przygotowanie odpadów niebezpiecznych do transportu wymaga ich selekcji i zabezpieczenia w przystosowanych do tego celu magazynach. Transport wyżej wymienionych odpadów odbywa się wyłącznie przy pomocy wyspecjalizowanej floty pojazdów. Dopuszcza się także przewożenie odpadów niebezpiecznych żeglugą lądową bądź transportem kolejowym. To produkty, które trafiają do spalarni odpadów niebezpiecznych, gdzie następuje proces ich termicznego przekształcenia.