Odpady niebezpieczne i ich właściwości

Wiedza na temat tego, czym są odpady niebezpieczne ich właściwości, jest niezbędna, aby dokonać ich prawidłowej klasyfikacji i podziału. Duże znaczenie ma także świadomość, jakie są główne źródła odpadów niebezpiecznych.

Jak określać odpady niebezpieczne?

Odpowiedź na pytanie, co to są odpady niebezpieczne jest bardzo przydatna, zarówno dla osób prowadzących gospodarstwa domowe, jak i działalność gospodarczą. Odpadem niebezpiecznym można określić każdy odpad, który powstaje w trakcie działalności człowieka. Może być to gaz, ciecz bądź też produkty o stałym stanie skupienia. Wiedza na temat tego, co to są odpady niebezpieczne pozwala na rozróżnienie produktów toksycznych i skażonych, wykorzystywanych m.in. w działalności wytwórczej lub procesie unieszkodliwiania różnego typu substancji. Opady niebezpieczne mają specyficzne właściwości i skład chemiczny, który stanowi realne lub potencjalne źródło zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi, zwierząt oraz ekosystemu. Odpady zaliczane do kategorii niebezpiecznych mogą być produktami, z którymi ma się do czynienia w życiu codziennym.

Zainteresowanie wyżej wymienionymi produktami ubocznymi jest bardzo duże, ponieważ na wielu forach internetowych pojawia się pytanie- co to są odpady niebezpieczne? Ogólnie produkty te można określić, jako płyny, sprzęt lub materiały zawierające szkodliwe dla zdrowia pierwiastki lub związki chemiczne. Odpady te, nieodpowiednio zagospodarowane, utylizowane lub porzucone na nielegalnych wysypiskach, mogą wydzielać toksyczne produkty, które przedostają się do gleby, powietrza i wody, powodując ich skażenie. Uwalnianie szkodliwych związków do gleby powoduje zatrucie roślin, pobierający z niej składniki odżywcze. Rośliny te mogą trafić do łańcuchów pokarmowych zwierząt hodowlanych. Osoby zastanawiające się, co to są odpady niebezpieczne powinny mieć świadomość, że wymagają one starannego przechowywania i zabezpieczenia. Pod żadnym pozorem nie należy dokonywać ich samodzielnej utylizacji, ponieważ może to grozić poważnymi konsekwencjami dla zdrowia i życia.

Jakie są źródła odpadów niebezpiecznych?

Poszukiwanie informacji na temat tego -co to są odpady niebezpieczne, pozwala także uzyskać bardzo przydatną wiedzę, odnośnie źródeł ich występowania. Wielu przedsiębiorców, a także osób prowadzących działalność gospodarczą, zastanawia się nad tym, co zaliczamy do odpadów niebezpiecznych. Wyżej wymienione odpady mogą powstawać w trakcie prowadzenia działalności medycznej i weterynaryjnej, przy produkcji leków i związków stosowanych w medycynie oraz weterynarii, a także w przemyśle farmaceutycznym. Odpady niebezpieczne stanowią pozostałości po wszelkiego typu lakierach, pigmentach, barwnikach, farbach czy pokostach, wykorzystywanych w wielu dziedzinach przemysłu, a także branżach, zaliczany do kategorii artystycznych. Wiedza na temat tego- co zaliczamy do odpadów niebezpiecznych, jest przydatna także dla osób prowadzących działalność gospodarczą, polegającą na wytwarzaniu bądź użytkowaniu produktów, wykorzystywanych w branży budowlanej i remontowej. W związku z powyższym, odpadami niebezpiecznymi mogą być także pozostałości po rozpuszczalnikach, żywicach, lateksie, wszelkiego typu plastyfikatorach, klejach czy spoinach.

W trakcie produkcji mebli i wyrobów drewnopodobnych często wykorzystuje się środki do impregnacji i konserwacji tych produktów. One również mogą być toksyczne i stanowić zagrożenie dla środowiska naturalnego oraz organizmów żywych. Podobnie sytuacja wygląda z olejami mineralnymi i substancjami oleistymi, które często są wykorzystywane w przedsiębiorstwach, dysponujących parkiem maszynowym w postaci kompresorów olejowych, a także urządzeń wymagających konserwowania ich elementów przy pomocy substancji oleistych i olejów mineralnych. Do odpadów niebezpiecznych zaliczane są także pozostałości po pracy w laboratoriach analitycznych, środki pirotechniczne i inne materiały wybuchowe. Odpowiedź na pytanie -co zaliczamy do odpadów niebezpiecznych ma bardzo duże znaczenie, ponieważ pozwala ona na zakwalifikowanie tych produktów do odpowiednich kategorii. Rzetelna wiedza na temat tego- co zaliczamy do odpadów niebezpiecznych przydaje się także osobom, które prowadzą działalność polegającą na destylacji lub obróbce różnego typu związków chemicznych. Do kategorii odpadów niebezpiecznych zaliczane są materiały smoliste, które powstają w trakcie wyżej wymienionych procesów. Szkodliwe są także inne pozostałości podestylacyjne. Na wielu stronach internetowych, traktujących o problemie zagospodarowania odpadów, znaleźć można informacje o tym- co zaliczamy do odpadów niebezpiecznych. W treści publikowanych artykułów znaleźć można zapiski o szkodliwości i toksyczności zużytego sprzętu elektrycznego oraz elektronicznego, a także baterii, akumulatorów i ogniw elektrycznych. Jest to cenna informacja dla osób latami przechowujących tego typu produkty, zarówno w swoich domach, mieszkaniach, jak i piwnicach czy składzikach na narzędzia.

Ustawa o odpadach niebezpiecznych

Obowiązujące w Polsce przepisy dotyczące prawidłowego zagospodarowania różnego typu odpadów wytwarzanych, zarówno przez osoby fizyczne, jak i przedsiębiorców, obejmuje także produkty toksyczne, szkodliwe i niebezpieczne dla środowiska naturalnego oraz organizmów żywych. Odpady niebezpieczne ustawa traktująca o gromadzeniu i utylizacji tych produktów składa się z wielu aktów prawnych. W ich treści wskazane są podstawowe właściwości, jakie mogą mieć wyżej wymienione odpady, zaliczane do kategorii niebezpiecznych. Chodzi tutaj przede wszystkim o ich łatwopalność, działanie drażniące, utlenialność, wybuchowość, szkodliwość dla zdrowia, działanie rakotwórcze, infekcyjność, działanie żrące, a także ekotoksyczność, teratogenność i mutagenność. Regulacje prawne, takie jak odpady niebezpieczne ustawa traktująca o ich zagospodarowaniu, to dokument w postaci Rozporządzenia Komisji Europejskiej nr 135 7/2014 z dnia 18 grudnia 2014 roku. Jest to akt prawny będący załącznikiem do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE w sprawie odpadów. Obowiązująca w Polsce ustawa o odpadach obejmuje także produkty zaliczane do niebezpiecznych. W akcie prawnym z 14 grudnia 2012 roku o odpadach, w Rozdziale III znajduje się charakterystyka i szczegółowa klasyfikacja odpadów, uznawanych za potencjalnie niebezpieczne, toksyczne i szkodliwe dla ekosystemu oraz organizmów żywych. Odpady niebezpieczne ustawa z 14 grudnia 2012 roku reguluje wszystkie kwestie prawne, dotyczące zagospodarowania i przechowywania tych produktów. W treści przepisów znajduje się także sposób oznaczenia odpadów niebezpiecznych.

W artykule 5 można znaleźć zapis, że zakazuje się zmiany klasyfikacji odpadów niebezpiecznych na inne, nawet, gdy ulegają one rozcieńczeniu bądź też zmieszaniu z innymi substancjami lub materiałami zaliczanymi do kategorii nietoksycznych i nieszkodliwych dla ekosystemu oraz organizmów żywych. W treści wyżej wymienionego artykułu można znaleźć także zapiski dotyczące tego, że odpady niebezpieczne nie zmieniają swojej klasyfikacji, nawet gdy poziom ich zanieczyszczenia lub skażenia jest niższy niż ten ustalony odgórnie. Odpady niebezpieczne ustawa z dnia 14 grudnia 2012 roku zawiera także dokładny opis tego, w jaki sposób osoby wchodzące w posiadanie tego typu odpadów mogą dokonywać zmiany ich klasyfikacji na produkty inne niż toksyczne czy skażone. W treści tego aktu prawnego pojawiają się również zapiski dotyczące właściwości  zakaźnych niektórych odpadów niebezpiecznych i tych traktowanych za potencjalnie szkodliwe. Odpady niebezpieczne ustawa z 2014 roku dokładnie reguluje także sposób postępowania z tymi produktami. Osoba dysponująca odpadami niebezpiecznymi jest zobowiązana do przedłożenia Marszałkowi danego województwa zgłoszenia zmiany kwalifikacji odpadów niebezpiecznych na te, uznawane za potencjalnie szkodliwe. W dalszej części ustawy można znaleźć zapiski dotyczące sposobu postępowania z odpadami niebezpiecznymi w postaci zakazu ich mieszania, a także metody rozdzielenia, gdy przypadkowo połączyły się one z produktami uznawanymi za nieszkodliwe. Ustawa o odpadach niebezpiecznych reguluje także szczegółowy sposób postępowania z nimi, w tym oznaczenia odpadów niebezpiecznych, a także odpowiedzialność prawną/ karną w przypadku naruszenia obowiązujących przepisów, dotyczących między innymi składowania odpadów niebezpiecznych w miejscach nieprzystosowanych do tego celu.

Jak klasyfikować odpady niebezpieczne? Czy istnieje jakiś podział?

Prawidłowo dokonany podział odpadów niebezpiecznych umożliwia zgodne z przepisami przechowywanie ich, a także przekazywanie do transportu oraz utylizacji. Należy pamiętać, że gromadzone w przedsiębiorstwach lub gospodarstwach domowych odpady niebezpieczne, mogą stanowić cenny surowiec wtórny, który podobnie, jak metale, tworzywa sztuczne czy makulatura, może być poddany procesowi utylizacji. W jego trakcie można odzyskać cenne pierwiastki, związki chemiczne bądź też inne surowce wtórne. Obowiązujący podział odpadów niebezpiecznych polega na zakwalifikowaniu ich do odpowiedniej grupy, określającej źródło pochodzenia danego odpadu. Ponadto, stosuje się także klasyfikację podgrupową i tę według rodzaju danego odpadu niebezpiecznego. Kwestię tę reguluje Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 roku w sprawie katalogu odpadów. Znajdujący się tam podział odpadów niebezpiecznych obejmuje produkty wymagające unieszkodliwienia i te przeznaczone do wykorzystania, a także odpady niebezpieczne, wymagające nadzoru. Jest to bardzo ogólny podział odpadów niebezpiecznych, który powinien być pierwszym kryterium klasyfikacji tych produktów. Bardziej szczegółowy podział dotyczący odpadów niebezpiecznych. Obejmuje dokładne wskazanie, jakie gazy, ciecze czy produkty w stałym stanie skupienia, można zakwalifikować do tej kategorii. Uznaje się, że do odpadów niebezpiecznych zaliczane są wielkogabarytowe urządzenia AGD. Mogą to być między innymi zmywarki, lodówki, elektryczne kuchenki, piekarniki, a także sprzęt klimatyzacyjny, grzewczy czy wentylacyjny. Ponadto, za odpady niebezpieczne uznać można również małogabarytowe urządzenia AGD – miksery, frytkownice, tostery, żelazka, jak również młynki do kawy, wagi elektryczne, szczoteczki do zębów, zegarki inne czasomierze. Odpadami niebezpiecznymi mogą być także inne narzędzia elektryczne i elektroniczne, sprzęt oświetleniowy i audiowizualny.

Obowiązujący w Polsce podział odpadów niebezpiecznych obejmuje także kategorię zabawek, sprzętu rekreacyjnego i sportowego w postaci torów wyścigowych, kolejek elektrycznych czy urządzeń do gier wideo. W trakcie dokonywania takiej czynności, jak podział odpadów niebezpiecznych, warto także zapoznać się z obowiązującą listą substancji, które pochodzą z wyżej wymienionych odpadów. Może to być rtęć, którą zawierają świetlówki, związki bromu wykorzystywane w sprzęcie komputerowym, chlorowane bifenyle używane jako smary izolacje czy chłodziwo, azbest stanowiący materiał izolacyjny, a także grafit, chlorek amonu, miedź, wodorotlenek potasu i tlenki niklu, kadmu oraz ołowiu. Odpady niebezpieczne można podzielić także na substancje chemiczne, które zawierają rakotwórcze lub niebezpieczne związki i pierwiastki, przeterminowane oraz niewykorzystywane leki, skażone urządzenia czy odpady poprodukcyjne, pochodzące z branży medycznej weterynaryjnej lub też innych dziedzin przemysłu. Odpady niebezpieczne można podzielić także na materiały ciekłe i stałe- nieobojętne dla środowiska, które powstają w różnych branżach przemysłowych, między innymi przy produkcji mebli, materiałów budowlanych, a także w hutnictwie, górnictwie, metalurgii, energetyce i przemyśle wojskowym, chemicznym czy ciężkim.

Jakie są właściwości odpadów niebezpiecznych?

W kwestii prawidłowego zagospodarowania odpadów niebezpiecznych ważne jest poznanie także właściwości tych odpadów. Wiedza ta jest bardzo przydatna, ponieważ dzięki niej można przekonać się, dlaczego wyżej wymienione produkty, uznawane są za niebezpieczne dla ekosystemu i organizmów żywych. Ogólne właściwości odpadów niebezpiecznych można podzielić na kilka podstawowych kategorii. W przypadku odpadów zaliczanych do kategorii pirotechnicznych, mogą one stanowić zagrożenie, ponieważ istnieje ryzyko wybuchu pod wpływem ognia, wstrząsów, tarcia bądź kontaktu z dinitrobenzen. Odpady niebezpieczne wykazują także właściwości utleniające, szczególnie w kontakcie z innymi substancjami łatwopalnymi. Mogą to być odpady niebezpieczne o bardzo niskiej temperaturze zapłonu, oszacowanej na wartość poniżej 21 stopni Celsjusza. Oznacza to, że tego typu odpady mogą ulec samozapłonowi, szczególnie, gdy są przechowywane w nieodpowiednich warunkach. Mogą to być łatwopalne gazy, które w kontakcie z wodą bądź też wilgotnym powietrzem ulegają zapłonowi. Do podstawowych właściwości odpadów niebezpiecznych zalicza się także działanie silnie drażniące i szkodliwe. Pierwsze z nich może wywołać stan zapalny w kontakcie ze skórą lub błonami śluzowymi, a także narządem wzroku.

Działanie szkodliwe w przypadku odpadów niebezpiecznych występuje, gdy produkty te zostaną połknięte, przenikną przez skórę bądź też dostaną się do układu oddechowego. Zdaniem ekspertów podstawową właściwością odpadów niebezpiecznych może być także ich toksyczne działanie, wywołujące bardzo drastyczne konsekwencje w postaci zgonu, długotrwałej choroby bądź też upośledzenia sprawności narządów wewnętrznych i zewnętrznych. Odpady niebezpieczne mają także właściwości rakotwórcze, żrące i zakaźne. Produkty te w kontakcie z żywymi tkankami mogą powodować ich zniszczenie czy zainfekowanie organizmu toksynami lub patogenami. Do podstawowych właściwości odpadów niebezpiecznych zaliczane jest także działanie mutagenne, powodujące uszkodzenie kodu DNA, będącego przyczyną pojawienia się wad genetycznych. Odpady niebezpieczne mogą posiadać także właściwości ekotoksyczne, ponieważ zawierają one bardzo szkodliwe pierwiastki, metale alkaliczne, roztwory kwaśne i zasadowe, a także kwasy i zasady w postaci stałej. Ponadto są to odpady nasycone włóknami azbestu, pyłem, jak i nadtlenkami, izocyjanianami bądź tiocyjaninami. Na toksyczność odpadów niebezpiecznych wpływa także wysoka zawartość w nich związków organicznych w postaci węglowodorów, eterów, aminów bądź fenoli i związków aromatycznych. Należy pamiętać, że prawidłowe oznaczenie odpadów niebezpiecznych, jednoznaczni wskazuje na ich właściwości. 

Podział odpadów niebezpiecznych i wiedza na temat ich źródła pochodzenia  oraz właściwości, jest niezbędna, aby odpowiednio nimi gospodarować. Duże znaczenie ma także prawidłowe oznaczenie odpadów niebezpiecznych.