Import i eksport odpadów w pigułce

Poruszany na wielu stronach internetowych, traktujących o zagospodarowaniu odpadów – import i eksport odpadów w pigułce – wymaga dogłębnej analizy. Warto wiedzieć, w jaki sposób przebiegają wyżej wymienione procesy, a także, na czym polega import odpadów opakowaniowych czy też tych, z tak zwanej zielonej listy.

Jak przebiega import odpadów?

Międzynarodowy import odpadów jest obecnie regulowany przy pomocy systemu monitorującego SENT. Zapobiega to nielegalnemu procederowi w postaci niekontrolowanego przemieszczania się odpadów i transportowaniu ich z różnych krajów do Polski. Import odpadów został uregulowany aktami prawnymi i Rozporządzeniem wydanym przez Ministra Klimatu i Środowiska. W myśl tych postanowień obrót odpadami jest ściśle kontrolowany, aby nie dopuścić do nadużyć finansowych w postaci uzyskiwania przez przedsiębiorców nielegalnych przychodów w momencie przyjmowania przez nich różnego typu produktów, przeznaczonych do dalszego ich zagospodarowania.  Zgodnie z prawem import odpadów ma zapobiec pojawieniu się tak zwanej szarej strefy, stanowiącej w przybliżeniu od 10 do 40% całego rynku gospodarowania odpadami przywożonymi z zagranicy. Import odpadów regulowany jest w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej  z dnia 14 czerwca 2006 roku w sprawie przemieszczania odpadów. Zawarte tam informacje dokładnie doprecyzowują, jakie procedury, a także przepisy obowiązują w Polsce w kwestii takiego działania, jak import odpadów. Przedsiębiorcy planujący to działanie, powinni posługiwać się ustawą z dnia 29 czerwca 2007 roku o międzynarodowym przemieszczaniu się odpadów.

W obecnym czasie import odpadów wymaga uzyskania zezwolenia na przemieszczanie się tych produktów. To dokument w formie pisemnej, który wymagany jest, gdy posiada się między innymi mieszaniny odpadów, jak również wyroby ujęte w Bursztynowym wykazie odpadów. System monitorujący import odpadów SENT to narzędzie elektroniczne, służące do ścisłego kontrolowania tego, w jaki sposób wybrane produkty, trafiają na teren Polski. Należy pamiętać, że nielegalne sprowadzenie odpadów z zagranicy, jest zagrożone karą grzywny. Jak wynika z rejestru transgranicznego przemieszczania odpadów, prowadzonego przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, do Polski przywożone są odpady w ilości około 7,5 miliony ton rocznie. Funkcjonujący import odpadów SENT pozwola prawidłowo sklasyfikować produkty, trafiające na polski rynek. Ponadto, przepisy, które regulują ten proceder, jednoznacznie wskazują, że import odpadów SENT dotyczy produktów o masie przekraczającej 500 litrów bądź 500 kg.

Kiedy należy mieć pozwolenie na import odpadów?

Sprowadzenie odpadów z zagranicy wymaga wszczęcia odpowiedniej procedury. Zmierza ona do wygenerowania pisemnego zgłoszenia, a w konsekwencji do otrzymania zgody na tego typu działanie. Zgodnie z artykułem czwartym rozporządzenia traktującego o imporcie odpadów, należy zastosować procedurę transgranicznego przemieszczania odpadów. Pozwolenie na import odpadów w formie pisemnej jest wydawane, gdy przemieszczeniu ulegają produkty przeznaczone do unieszkodliwienia poprzez składowanie na ziemi, spalanie bądź składowanie stałe. Należy pamiętać, że wnioskowanie o pozwolenie na import odpadów obejmuje także odpady, które są przeznaczone do odzysku na terenie Rumunii do końca 2014 roku, a także Bułgarii do końca 2015 roku. Ponadto, pisemne pozwolenie na import odpadów ma zastosowanie w przypadku, gdy produkty te znajdują się w Bursztynowym wykazie odpadów z kodami rozpoczynającymi się na literę a, a także produktami stanowiącymi odpady korka i drewna. Podobnie dzieje się w przypadku przemieszczania mieszaniny odpadów i paliwa alternatywnego. Pozwolenie na import odpadów wydawane jest na rok lub trzy lata.

Każde pozwolenie na import odpadów powinno zawierać masę tych produktów, liczbę transportów skierowanych do danego odbiorcy, a także dodatkowe informacje. Wnioskowanie o pozwolenie na import odpadów spoczywa na podmiocie, który je wysyła. Jednostka ta podlega przepisom państwa, z którego dokonywana jest wysyłka. Osobną kwestią jest import odpadów niebezpiecznych. Proces ten jest pod ścisłą kontrolą od lutego 2022 roku. Wszystkie odpady, w tym również te uznawane za skażone lub szkodliwe, są monitorowane przy pomocy systemu SENT. Oznacza to, że import odpadów niebezpiecznych podlega restrykcyjnemu monitorowaniu. Ma to na celu usunięcie problemów dla samorządów, a także pozbycie się nadmiernych wydatków Skarbu Państwa, dotyczących szkód wyrządzonych w środowisku naturalnym, związanych z takim procesem, jak nielegalny import odpadów niebezpiecznych. Monitorowane przemieszczanie się produktów uznawanych za niebezpieczne, stanowi tamę dla nielegalnego procederu w postaci bezprawnego wywozu tych produktów. Pełna kontrola procesu, którym jest import odpadów niebezpiecznych zmniejszy nielegalny handel tymi wyrobami.

Na czym polega import odpadów z zielonej listy?

Przedsiębiorcy planujący import odpadów z zielonej listy powinni zapoznać się z wytycznymi, które obowiązują od 1 stycznia 2013 roku. Według Głównego Inspektora Ochrony Środowiska przywóz do Polski odpadów, które zostały zakwalifikowane do tak zwanego zielonego wykazu odpadów, w celu ich odzysku, nie wymaga posiadania żadnego zezwolenia, a także zgłoszenia wysyłki odpadów w Głównym Inspektoracie Ochrony Środowiska. W związku z powyższym import odpadów z zielonej listy nie wymaga zgłoszenia wysyłki i nie jest zagrożony karą. Należy jednak pamiętać, że transgraniczne przewożenie odpadów, umieszczonych na tak zwanej zielonej liście, bez stosownego załącznika, dołączonego do transportu, podlega karze w wysokości od 20 do 60 000. Jest ona nakładana na osobę transportującą wybrane odpady. W obecnym czasie import odpadów z zielonej listy jest kwestią poddawaną wielu analizom, spowodowanym trwającą pandemią koronawirusa. Ogłoszenie końca epidemii nie wpłynęło na żadne zmiany, dotyczące takiej kwestii, jak import odpadów z zielonej listy. Chodzi tutaj przede wszystkim o produkty inne niż niebezpieczne. Są to makulatura, stłuczone, szklane wyroby, złom metali czy odpady tworzyw sztucznych. Pełen wykaz produktów z zielonej listy, zamieszczony jest w załączniku 3 do Rozporządzenia (WE) 1013/2006.

Wyżej wymieniony import odpadów z zagranicy, zaliczanych do tak zwanej zielonej listy, może obejmować odpadową masę roślinną, oznaczoną kodem 020103, trociny, wióry, ścinki, a także drewno, płytę wiórową i fornir – oznaczone kodem 030105, jak i odpady z toczenia oraz piłowania żelaza czy jego stopów – oznaczonych kodem 12 01 01. Import odpadów z zagranicy, obejmujący produkty zaliczane do tak zwanej zielonej listy, dotyczy również metali i odpadów metalowych w postaci złomu, aluminium, cyny, wolframu,  cyrkonu, germanu, wanadu czy toru. Ponadto, zgodnie z prawem import odpadów z zagranicy, polegający na przewozie wyrobów z tak zwanej zielonej listy, dotyczy także produktów zawierających główne związki nieorganiczne, jak również metale i substancje organiczne. Do tej kategorii mogą należeć poliwęglany, polietylen, żywice epoksydowe czy polifluorek winylu. Bez problemu można transportować także odpady papieru, karton, wyroby papiernicze, ale pod warunkiem, że import odpadów z zagranicy, dotyczący tych wyrobów, nie jest zrealizowany wraz z odpadami niebezpiecznymi w postaci zmieszania produktów papierowych z substancjami skażonymi, toksycznymi, rakotwórczymi bądź żrącymi.

Czym jest eksport odpadów?

W literaturze przedmiotowej i podmiotowej można znaleźć wyjaśnienie, czym tak naprawdę jest eksport odpadów. To proces złożony, realizowany przez wiele przedsiębiorstw, działających w Polsce. Eksport odpadów obejmuje wywóz za granicę produktów nadających się do recyklingu. Według Głównego Urzędu Statystycznego eksport odpadów dotyczy wielu przedsiębiorstw, które realizują to zadanie, współpracując z wieloma podmiotami. Przemieszczanie odpadów jest regulowane przepisami prawnymi. Oznacza to, że eksport odpadów wymaga monitorowania szczególnie, gdy dotyczy on produktów uznawanych za potencjalnie niebezpieczne. Wówczas procedura ta jest dozwolona, ale tylko pod pewnymi warunkami. Oznacza to, że eksport odpadów niesortowanych do krajów należących do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju jest całkowicie zakazany.

Z kolei eksport odpadów niesortowanych z tworzyw sztucznych, który odbywa się do krajów nienależących do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju jest dozwolony. Jest to efekt zmian powstałych w tak zwanej konwencji bazylejskiej. W związku z działaniami o charakterze przestępczym, dotyczącymi takiego procesu, jak eksport odpadów, dokonano nowelizacji konwencji, jak również wydano szczegółowe rozporządzenia na posiedzeniach komisji Unii Europejskiej i Parlamentu Europejskiego, a także Rady Europejskiej, w sprawie przemieszczania się odpadów. Celem tych rozporządzeń jest zwiększenie kontroli, dotyczące transgranicznego przemieszczania, zarówno odpadów niebezpiecznych, jak i tych trudnych do recyklingu, szczególnie wykonanych z tworzyw sztucznych. Działania te dotyczą nie tylko eksportu, ale również importu i transferu wewnętrznego na terenie Unii Europejskiej.

Jak przebiega eksport odpadów?

Wiele osób zastanawia się, jak przebiega eksport odpadów z Polski. Należy pamiętać, że każde przemieszczanie odpadów należy zgłosić pisemnie do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Działanie to ma na celu uzyskanie zezwolenia na wywóz odpadów za granicę z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Aby eksport odpadów z Polski był zgodny z literą prawa, należy wygenerować wniosek. W miejscu tym należy wyjaśnić, co rozumie się poprzez przemieszczanie odpadów. Według definicji słownikowej jest to wywóz odpadów poza teren Polski, jak również tranzyt odpadów przez teren Polski do innego kraju. Eksport odpadów z Polski wymaga zgłoszenia faktu przemieszczania się tych produktów. W przypadku transportu odpadów, pochodzących z państw Unii Europejskiej, zgłaszającym jest albo wytwórca pierwotny bądź też nowy wytwórca. Ponadto, osobą zgłaszającą może być podmiot zbierający, zarejestrowany sprzedawca pośrednik mający rejestrację i upoważnienie na piśmie- wydane przez wytwórcę pierwotnego lub nowego.

Każdy eksport odpadów z Polski wymaga posiadania stosownego zezwolenia na ich przesyłanie i przemieszczanie. Zgłoszenie wymaga wskazania miejsca i sposobu magazynowania rodzaju odpadów, ich maksymalnej masy, a także całkowitej pojemności. Ponadto w zgłoszeniu należy zawrzeć informacje dodatkowe, dotyczące instalacji bądź urządzeń przeznaczonych do unieszkodliwiania odpadów, uznawanych za niebezpieczne. W elektronicznym systemie monitorującym przesyłanie odpadów z Polski do zagranicy jest eksport odpadów SENT. Dzięki temu narzędziu można dokładnie określić, w jaki sposób przebiega procedura przesyłania różnego typu odpadów. Eksport odpadów SENT wymaga bardzo dokładnego wskazania, jaka ilość i rodzaj produktów będzie przewożona z terenu Rzeczpospolitej Polskiej do innego państwa. Po wydaniu zezwolenia na wywóz odpadów z Polski, należy pamiętać, że zgłaszający ten fakt, otrzymuje decyzję o wydaniu zezwolenia. Kopie zezwoleń na wywóz odpadów z Polski Główny Inspektor Ochrony Środowiska przekazuje wielu podmiotom. Należy pamiętać, że eksport odpadów SENT stanowi elektroniczne potwierdzenie zgodności przewożonego ładunku z jego faktyczną zawartością.

Często poruszanym zagadnieniem jest eksport odpadów opakowaniowych. Osoby zajmujące się tym procederem, mają obowiązek rejestrowy, dotyczący wywozu wyrobów opakowaniowych, pochodzących z selektywnej zbiórki odpadów komunalnych. Na wielu forach internetowych pojawiają się pytania, czy istnieją jakieś dodatkowe procedury, związane z takim działaniem, jak eksport odpadów opakowaniowych. W przypadku, gdy wyroby te znajdują się na zielonej liście odpadów, wymagają one zastosowania uproszczonej procedury, polegającej wyłącznie na poinformowaniu o fakcie ich wywozu z terenu Polski. W przypadku, gdy następuje eksport odpadów opakowaniowych w celu poddania ich recyklingowi, należy mieć dokument potwierdzający to działanie. Jest to wniosek wprowadzający wyroby w opakowaniach, a także sposób organizacji odzysku opakowań przez firmę, która świadczy takie usługi, jak eksport odpadów opakowaniowych. Należy pamiętać, że realizowany w Polsce i zgodne z prawem eksport odpadów opakowaniowych powinien mieć dołączony dokument, potwierdzający recykling tych produktów z określeniem ich masy i sposobu utylizacji. Przydatna wiedza na temat importu i eksportu odpadów pozwoli na uniknięcie poważnych konsekwencji, związanych z nieprawidłowym realizowaniem tej procedury. Warto wiedzieć, w jaki sposób wykonywać eksport, dotyczący odpadów opakowaniowych, niebezpiecznych, a także produktów z tak zwanej zielonej listy.